De littera A SHOW LINKS TO MANUSCRIPTS SHOW APPARATUS
| 1 | Inter Aptum et utile. Aptum ad tempus, utile ad perpetuum. |
| 2 | Inter Amicum et socium. Amicus constat affectu, socius re, quia consortio constat. |
| 3 | Inter Arrogantem et abrogantem. Arrogans superbus, abrogans humilis. Arrogans assumit sibi fiduciam, abrogans demit, id est, negans. |
| 4 | Inter Avarum et cupidum. Avarus est qui suo non utitur, cupidus qui aliena desiderat. |
| 5 | Inter Amorem et cupidinem. Aliud est, inquit Cato, Philippe, amor longe, aliudque cupido. Accessit illico alter ubi alter recessit: alter bonus, alter malus. Alii verius amorem et bonum dixerunt et malum, cupidinem semper malum. Amoris quadripartita differentia est. Est enim iustus amor; pius, crudelis, obscenus. Iustus amor est uxorum, pius filiorum, crudelis contra naturam, ut Pasiphae, obscenus meretricum. |
| 6 | Inter Auspicia et auguria. Auspicia sunt quae inchoantur et ultro veniunt, auguria quae consuluntur et consequuntur. |
| 7 | Inter Argumentum et argumentationem. Argumentum est quod in principio libri breviter causam pandit, argumentatio est quae in disputatione fidem assertionibus facit. |
| 8 | Inter Artem et artificium. Ars est natura liberalis, artificium vero gestum manibus constat. |
| 9 | Inter Absconditum et absconsum. Absconsum est cuiuslibet arte celatum, absconditum vero naturaliter abditum. Conditum est enim, non consum. Inde et consuere dicitur, quando rupta atque aperta quaeque texuntur. Porro occultum ab occulendo, id est, claudendo, dictum. Arcanum vero ab arca vel ab arcendo, eo quod ab eo omnes arceantur, id est, prohibeantur. Inde et arces dicuntur, a quibus arceantur hostes. Inde et arca, eo quod arceat furem. Inde et arcus, eo quod arceat adversarium. |
| 10 | Inter Ante et antea. Ante locum significat et personam, antea tantum tempus. |
| 11 | Inter accubuit et recubuit, haec differentia est: accubuit in triclinio conviva, recubuit in cubiculo dominus, decubuit languidus. Accubare enim est corpore toto, accumbere cubito. |
| 12 | Inter abscedit et discedit. Abscedit quod a parte quolibet se subtrahit, quod vero a medio dividitur, discedit. |
| 13 | Inter Adulterium et fornicationem. Quod adulterium est alienam uxorem appetere, fornicatio vero non est adulteratio matrimonii foederis, sed cum aliis solutis moechari. |
| 14 | Inter Altum et excelsum, sublime et arduum. Altum ex superiori parte et inferiori est, excelsum ex superiori tantum; sublime excelsum est cum aliqua dignitate; arduum, excelsum est cum aliqua difficultate. Item altus puteus, murus excelsus. Summa videbis in excelso, ima in alto. |
| 15 | Inter Adnisum, innixum, subnixum et obnixum. Adnisum, conantem ad aliquid, innixum innitentem in aliquid, ut si quis baculo innitatur, aut columnae. Subnixum vero instructum aliquo consilio, aut suffultum ex omni parte, obnixum autem obstinatum, vel perseverantem. |
| 16 | Inter Alloqui, obloqui, eloqui. Alloqui hortantis et iubentis, obloqui obtrectantis, eloqui oratoris. |
| 17 | Inter Amare et Diligere putat differre Cicero, saepiusque sic utitur, ut distinguat, atque amare ponat pro ardenter amare, at diligere pro levius amare, sicut in epistolis ad Brutum: Vale, inquit, et nos ama; vel, si id maius est, dilige. Et rursus: Sic igitur facies; me aut amabis, aut quo contentus sum, diliges. Item ad Dolabellam: Quis erat qui putaret ad eum amorem quem erga te habebam, posse aliquid accedere? Tantum accessit, ut mihi nunc denique amare videar, antea dilexisse. Alii dixerunt amare nobis naturaliter insitum, diligere vero electione. |
| 18 | Inter Abiicere et proiicere distat. Quod enim in despectione est, et neglectum, abiicitur, quod vero foris est penitus a salute, et a beatitudine alienum, hoc proiicitur. Proiicere autem dictum, quasi porro abiicere. |
| 19 | Inter Arguere et coarguere. Coarguere est coercere et compescere, arguere modo accusare, modo aliquid ostendere, et patefacere est. Virgilius : Degeneres animos timor arguit. Unde et argumenta dicuntur quae causam ostendunt. |
| 20 | Inter Adlidere et elidere. Adliditur quis proxime, eliditur longe. |
| 21 | Inter Aspicere et respicere, etc. Aspicimus ante nos, respicimus retro; suspicimus sursum, despicimus deorsum, inspicimus introrsum, prospicimus longe, conspicimus circumquaque. Item aspicimus praesentia, respicimus praeterita, prospicimus futura. Qui autem in dexteram laevamque se convertit, haec aspectat, non aspicit. Notandum sane, quod si et despiciens dixerimus, nonnunquam diligenter inquirere significamus. Item circuminspicere, quae nec cernere possis. Nam circuminspicere est quaerere. |
| 22 | Inter Attendere et intendere. Attendere aspicere est, intendere vero criminari, aut ad caedem, aut ad iniuriam. Perraro tamen in bono est. |
| 23 | Inter Audire et exaudire: quod tam boni quam mali audiuntur, exaudiuntur tantum boni. |
| 24 | Inter Adolescere et inolescere. Adolescere augmenti est, inolescere consuescere. |
| 25 | Inter Annuntiatur, nuntiatur, et denuntiatur. Annuntiatur de futuro, nuntiatur de longinquo; denuntiatur de praesenti, renuntiatur de excusando et repudiando. |
| 26 | Inter Advocatur, invocatur et evocatur. Advocatur daturus patrocinium, invocatur praestiturus auxilium, evocatur praebiturus obsequium. |
| 27 | Inter Abducitur, perducitur et deducitur. Abducitur quis ad rem inhonestam, perducitur ad studia deducitur ad honorem. |
| 28 | Inter Adficimur et afficimur. Adficimur honore, afficimur iniuria. |
| 29 | Inter Adversum te et adversus te. Adversum te adversarius, adversus te imitator. |
| 30 | Inter Alterum et alium. Alter de duobus dicitur, alius de multis. Alter enim sine uno esse non potest. |
| 31 | Inter Apparet et paret. Apparet qui videtur, paret qui obsequitur non regulae ratione, sed discernendi intellectus gratia. |
| 32 | Inter Aditum et ostium. Aditus quibus admittitur, ostium quo excluditur. |
| 33 | Inter Arbitrum et iudicem. Arbiter ex voluntate fit, iudex ex lege. |
| 34 | Inter Advenam et convenam. Advenae de uno loco venientes, convenae de diversis. |
| 35 | Inter Album et candidum. Album natura, candidum studio sive cura; Albos ergo capillos, ceram candidam dicimus. Item candidum est quadam nitenti luce perfusum, album vero quod aurorae constat esse vicinum. |
| 36 | Inter Albentem et albescentem. Albentem dicimus eum qui iam albatus, albescentem eum qui incipit. |
| 37 | Inter Animum et animam hoc interest, quod animus consilii est, anima vitae. Ista semper eadem est, ille pro affectu mutatur. Item mentem antiqui ab animo separaverunt: mentem, ut sciat, animum vero, ut velit, aut possit discere. Praeterea nonnunquam, et animus pro viribus ponitur. |
| 38 | Inter Alvum et ventrem, et uterum. Alvus interius receptaculum cibi est, quo sordes defluunt, ut Sallustius, Simulans sibi alvum purgari. Venter est aspectus ipsius partis extrinsecus, ut Iuvenalis: Montani quoque venter adest. Uterus autem proprie praegnantis est. Sed et hoc a poetis metri necessitate variatur. |
| 39 | Inter Arma et tela. Arma sunt quibus defendimur, tela quae mittimus. Item arma belli sunt, armamenta navium. |
| 40 | Inter Alluvium et colluvium. Alluvium consumptio est riparum ex aquis, colluvium autem congregatio sordium, quae fit a fluxione multa. |
| 41 | Inter Aquatum et aquosum. Aquatam potionem recte dicimus, aquosum locum qui ex se aquam fundit. Ita et meracam potionem, merosum autem vinum appellamus. |
| 42 | Inter Apricum et opacum. Apricum contrarium est opaco, quasi apertum coelo, vel soli sine horrore frigoris. Et est apricum, quasi sine flatu et frigore. Hinc et Africam dici quidam existimant, quasi Apricam. At contra opacum condensum est, et umbrosum, sicut et amoenum. Amoena autem dicta eo quod amentur. |
| 43 | Inter Acerbum et acervum. Acervus per duas vv scribitur, et significat molem. Acerbus per b scriptus significat immaturum. |
| 44 | Inter Arbos et arbor. Arbor interdum et sine fructu, arbos vero nonnisi fructifera. Similiter silva et nemus. Silva interdum est fructuosa, nemus vero arbores umbrosae et infructuosae intelliguntur. |
| 45 | Inter Acerbum et immaturum. Acerbum est longe a maturitate positum, immaturum vero proximum maturitati. |
| 46 | Inter Avenam et habenam. Avena per v litteram herba est. Habena per d litteram lorum est. Habenas autem ab habendo dictas putant, quod his equos habemus, hoc est tenemus, unde et equi habiles dicti. |
| 47 | Inter Avem et volucrem. Aves dicimus quae per aera levibus volitant pinnis, volucres autem non solum aves vocamus, sed quadrupedes nimia pernicitate currentes, sed tamen cum adiectione, ut puta volucrem equum, volucrem tigridem. Ut est illud Pacuvii: Volucri currit axe quadriga. Nam et sagittae volucres dicuntur, quod his pinnae conglutinantur. Nam sine adiectione tantum alitem sonat. |
| 48 | Inter Anguem, serpentem et draconem. In mari angues, in terra serpentes, in templo dracones. Ut Virgilius: Tranquilla per alta angues; et paulo post: Serpens amplexus uterque. Item: Delubra ad summa dracones. |
| 49 | Inter Aureum et auratum. Aureum auro factum, auratum ex alia materia factum, et mistum auro operitur. |
| 50 | Inter Animalia et animantia. Animalia sunt quae habent animam, animantia tantum ad animos pertinent. |
| 51 | Inter Austrum et ostrum. Austrum ventum significat, ostrum vero purpuram. |
| 52 | Inter Annuit et abnuit. Annuit consentit, abnuit denegat. |
| 53 | Inter Aes et es. Aes metalli materia, es vero verbum est. |
| 54 | Inter Animum et animam. Anima sine differentia, animus vero varius est; quod animo sapimus, anima qua vivimus. |
| 55 | Inter Ad et at. Ad praepositio est, at vero coniunctio. |
| 56 | Inter Adiuro et abiuro. Adiuro rogo, abiuro nego. |
| 57 | Inter Apud et penes. Quod apud te tunc dico, cum aliquam partem omnem significo. Nam penes possessionem significat, apud autem quasi corpus et librum, non possessio. Dicimus autem, apud te habeo argentum meum, non penes te; quae ergo redduntur, apud te habeo; quae possidentur, penes te habeo. |
| 58 | Inter Amburere et comburere, et sepelire. Comburere est igni dare, amburere ex utraque adurere; urere est igni adurere penitus, et ad medullam ignem sentire. Sepelire est sepulcro cingere, vel corpus humo tegere et ossa. Inde Virgilius : Corpus humo patiare tegi: Aut : Si qua id fortuna vetabit, Absenti ferat inferias, decoretque sepulcro. |
| 59 | Inter Audacem et temerarium. Audax non timet, temerarius non aestimat periculum. |
| 60 | Inter Ad forum ire et in forum ire. Ad forum significatur aliquis locus in quem imus; in forum, in ipsum forum. |
| 61 | Inter Afrum et Africum, et Africanum. Afrum dicimus civem, Africum ventum, Africanum negotiatorem. |
| 62 | Inter Agnoscere et cognoscere. Agnoscimus notos, cognoscimus ignotos. |
| 63 | Inter Auferre, adimere et eripere. Auferimus rem quam dedimus, adimimus ius, eripimus quod ab aliquo rapimus. |
| 64 | Inter Agere causam et dicere. Quod agit patronus, dicit reus. |
| 65 | Inter Aquam et undam. Unda semper in motu est, aqua vero stativa. Porro imbres nubium sunt, latices fontium. Nam latex proprie liquor fontis est; et dictus, quod in venis terrae lateat. |
| 66 | Inter Aequora et maria. Aequora, non tantum aquae, sed et campi propter aequalitatem dicti, mare autem tantum congregatio aquarum. |
| 67 | Inter aevum et saeculum. Aevum tantum tempus ostendit, saeculum vero perpetuitatem et tempus. Unde et in saecula saeculorum dicimus. |
| 68 | Inter Aequum et iustum. Iustus quippe ex lege est, quasi ius custodiens, aequus autem est qui secundum naturam iustus. Etenim iustus a iure vivendo, id est, iuxta quod ius est faciendo, vocatur. |
| 69 | Inter aegrum et aegrotum. Aeger proprie animo moestus, nam corpore aegrotus dicitur. Proinde aeger est, et tristis, et male valens, aegrotus autem, sive aegrotans tantummodo male valens. |
| 70 | Inter Aegritudinem et aegrotationem. Sicut aegrotatio in corpore, sic aegritudo in animo nomen habet non seiunctum a dolore. Dolor igitur aegritudo, id est, causa efficiens aegritudinem in animo, tanquam aegrotationem in corpore. |